Inhoud

Stein is een gemeente in Nederlands-Limburg. De hoofdplaats is de gelijknamige plaats Stein, waar ook het gemeentehuis staat. De gemeente Stein maakt samen met de gemeente Beek en de gemeente Sittard-Geleen deel uit van de stedelijke agglomeratie van de Westelijke Mijnstreek.

De gemeente Stein telt één hoofdkern (Stein), vier dorpen en vier met plaatsnaamborden aangeduide gehuchten. Op deze borden staan bij de hoofdingangen van alle plaatsen tevens de Limburgse benamingen, die zijn door de lokale bevolking gekozen en kunnen afwijken van de Veldeke-spelling.

De gemeente ligt aan de Maas, die hier de grens met België vormt. Ter plaatse is de rivier geen doorgaande vaarweg; die functie vervult het Julianakanaal, die de gemeente van noord naar zuid opsplitst in twee verschillende gebieden: het landelijke gebied in het westen en het dichtbebouwde en industriële gebied in het oosten. Naast de aan elkaar gegroeide woonkernen vindt men op de oostoever het havengebied van Stein en het industriegebied Chemelot, waarvan de chemiebedrijven DSM en Sabic de voornaamste gebruikers zijn. Dit terrein ligt officieel op het grondgebied van de buurgemeente Sittard-Geleen, maar speelt ook een belangrijke rol voor Stein.

De huidige gemeente is in 1982 ontstaan door een gemeentelijk herindeling. Hierbij werden de vroegere kleinere gemeenten Stein, Elsloo en Urmond opgeheven en werd er een nieuwe grotere gemeente Stein opgericht. Ook delen van Obbicht-Papenhoven werden Steins grondgebied.

De oudste gevestigde bewoners worden de Bandkeramiekers genoemd die ongeveer 7000 jaar geleden hier zich gevestigd hebben.

In de neolithische periode werd in de omgeving van Stein de Grafkelder van Stein gebouwd die wordt toegerekend aan de Seine-Oise-Marne-cultuur.[1] Om de grafkelder is in de 20e eeuw het Archeologiemuseum Stein gebouwd.

Volgens een legende werd het gebied van de Graetheide in de negende eeuw door Koning Zwentibold aan de dorpen Elsloo, Beek en Stein geschonken om deze in gemeenschappelijk gebruik te benutten. In de middeleeuwen zijn er rond het dorp de Wallen van Stein opgeworpen, een landweer.[2]

In 1263 wordt de plaats aangeduid met de Steyne en in 1268 de Steine. De naam verwijst naar een uit steen opgetrokken kasteel.[3]

In 1982 werd met een gemeentelijke herindeling de gemeente Stein gevormd, waarbij de vroegere kleinere gemeenten Stein, Elsloo (met Catsop en Groot Meers) en Urmond (met Berg aan de Maas en Nattenhoven) werden opgeheven en de nieuwe grotere gemeente Stein werd opgericht